Ο πρώτος καιρός στο σπίτι με το μωράκι

Ο πρώτος καιρός στο σπίτι με το μωράκι είναι μία ιδιαίτερη, πολύ όμορφη και υπέροχη κατάσταση. Πρωτόγνωρη για τους καινούργιους γονείς και ταυτόχρονα πολύ απαιτητική, καθώς καλείται πλέον και το ζευγάρι, να μεγαλώσει ένα μωρό. Έναν καινούργιο άνθρωπο, που έχουν την απόλυτη ευθύνη του. Οπότε, καλούνται να μάθουν καινούργια πράγματα που θα τους βοηθήσουν να ανταπεξέλθουν στο ρόλο τους και να αντιμετωπίσουν διάφορες καταστάσεις που μπορεί να προκύψουν στο διάστημα αυτό. Αυτή τη μία ώρα, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε κάποια τέτοια προβλήματα και απορίες που μπορεί να προκύψουν. Αρχικά, θα σας αναφέρω τις συνηθέστερες καταστάσεις και προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσετε με το μωράκι σας, τους τρεις πρώτους μήνες της ζωής του. Στη συνέχεια, θα μιλήσουμε πιο στοχευμένα, για κάποια δεδομένα που χρειάζεται να γνωρίζετε, σε αυτές τις καταστάσεις, καθώς και διάφορες λύσεις που υπάρχουν. Εννοείται πως θα δώσουμε και περισσότερο χρόνο στο να απαντήσουμε σε δικές σας ερωτήσεις και απορίες. Για το πρώτο διάστημα με το μωρό στο σπίτι είναι καλύτερα να αρχίσετε να γράφετε από τώρα τις ερωτήσεις σας. Επίσης, θα ήθελα όσο μπορείτε οι ερωτήσεις να είναι εντός του θέματος, δηλαδή να αφορούν μωράκια τους πρώτους μήνες της ζωής και καταστάσεις που αντιμετωπίζετε και σας προβληματίζουν, για να μην ξεφύγουμε του θέματος. Άλλωστε, το θέμα είναι μεγάλο.

Οι πρώτοι μήνες

Λοιπόν, οι πρώτοι μήνες της ζωής ενός μωρού είναι δύσκολοι και για τους γονείς αλλά και για το ίδιο το μωρό, γιατί καλείται να αντιμετωπίσει ένα καινούργιο κόσμο που λέγεται εξωμήτριος ζωή. Το μωρό, κατά τους προηγούμενους εννέα μήνες, ήταν καλυμμένο και προστατευμένο και ζούσε πολύ όμορφα μέσα στο ωραίο περιβάλλον της μήτρας της μαμάς του, που του κάλυπτε όλες τις ανάγκες. Δεν χρειαζόταν να ζητήσει να φάει ή να πιει, ούτε να το πάρουν αγκαλιά, ή να κοιμηθεί και να ξεκουραστεί. Ήταν όλα ρυθμισμένα από τη φύση έτσι ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες του. Ξαφνικά, βγαίνει έξω στο εξωμήτριο περιβάλλον μέσα σε μία στιγμή. Ουσιαστικά, δηλαδή, σε μία στιγμή αλλάζει η ζωή του και πλέον είναι έξω. Από εδώ και πέρα, πρέπει το ίδιο να αρχίσει να ζητά και να απαιτεί αυτά που θέλει και οι γονείς αντίστοιχα καλούνται να κατανοήσουν το ρόλο τους. Δηλαδή, να προστατεύσουν και να καλύψουν όλες τις ανάγκες του μωρού.Πολλές φορές θα δείτε, είτε στη βιβλιογραφία, είτε στο ίντερνετ ότι το πρώτο τρίμηνο της εξωμήτριας ζωής,λέγεται και τέταρτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Αυτό συμβαίνει γιατί, το μωρό, στην μετάβαση από την ενδομήτριο στην εξωμήτριο ζωή, έχει πάρα πολλές ανάγκες, προσπαθώντας να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.

Οι συνηθέστερες καταστάσεις

Ας πούμε ποιες είναι οι συνηθέστερες καταστάσεις τον πρώτο καιρό της ζωής του μωρού. Σίγουρα τα προβλήματα είναι ασφυκτικά, αφού έχει δυσκολεύεται με τη σίτιση του. Το μωρό μέχρι τώρα καλυπτόταν ενεργειακά και σιτιστικά από τον πλακούντα. Τώρα πρέπει να τραφεί με γάλα. Το γάλα είναι η αποκλειστική διατροφή του βρέφους για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής. Μετά από αυτούς τους πρώτους έξι μήνες, προστίθενται και στερεές τροφές. Το γάλα εξακολουθεί να είναι κύρια τροφή, για τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Άρα το μωρό για τους τρεις μήνες που μιλάμε τώρα τρέφεται μόνο με γάλα. Το γάλα της μαμάς του. Οπότε, είτε μιλάμε για μητρικό θηλασμό, είτε θα είναι γάλα αγελάδας, αυτό που λέμε τροποποιημένο, δηλαδή το γάλα φόρμουλα. Τους πρώτους έξι μήνες δεν θα πρέπει να δίνετε στο μωρό άλλη τροφή ή άλλο υγρό πέραν του γάλακτος. Προβλήματα μπορεί να προκύψουν όπως και να ‘χει. Είτε για ένα μωρό που σχετίζεται με μητρικό θηλασμό, είτε μπορεί να μιλάμε για ανεπαρκή έναρξη του θηλασμού. Οπότε θέλουμε πάρα πολύ προσοχή στην έναρξη του θηλασμού και στην υποβοήθηση της έναρξης του, είτε στα μαιευτήρια είτε στην εγκατάσταση του μητρικού θηλασμού. Αυτό συμβαίνει γιατί ο θηλασμός για να εγκατασταθεί χρειάζεται περίπου 4 με 6 εβδομάδες και ειδικά αν μιλάμε για μία πρωτότοκο μητέρα. Αν το μωρό σχετίζεται με υποκατάστατο του μητρικού γάλατος, δηλαδή γάλα φόρμουλα, πάλι μπορεί να προκύψουν προβλήματα, όσον αφορά στην εκπαίδευση των γονέων για την παρασκευή του γάλακτος, για την αποθήκευση του γάλακτος και για τη χορήγηση του. Καθώς και προβλήματα που μπορεί να αφορούν σε κάποια ειδικά γάλατα που ενδεχομένως να χρειαστεί το μωρό σας, τον πρώτο καιρό της ζωής του. Ανάλογα φυσικά με τις ανάγκες του.

Εκτός από τα σιτιστικά προβλήματα, τα μωράκια σε αυτή την ηλικία αντιμετωπίζουν και κάποιες άλλες καταστάσεις πολύ συχνές, όπως είναι οι αναγωγές ή αλλιώς η παλινδρόμηση. Ουσιαστικά πρόκειται για την παλινδρόμηση του περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο και πιθανόν και προς το στόμα και έξω. Είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο που αφορά σχεδόν ουσιαστικά την πλειοψηφία των μωρών και προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία στους γονείς, καθώς θεωρούν ότι κάτι δεν πάει καλά με τη σίτιση ή με το πεπτικό σύστημα του μωρού τους. Δεν είναι έτσι όμως στην πραγματικότητα. Θα το αναλύσουμε αυτό λίγο παρακάτω. Θα πούμε, πιο συγκεκριμένα πράγματα γι’ αυτό. Επίσης, πολύ συχνά προβλήματα, είναι οι βρεφικοί κολικοί, που πραγματικά προκαλούν έντονο άγχος και ανησυχία στους γονείς. Όπως και το βρέφος βιώνει βέβαι στρες και οι γονείς λαμβάνουν αυτή την ανησυχία ως μία πολύ έντονη κατάσταση. Έτσι η αλληλεπίδραση μεταξύ γονέα και βρέφους είναι πολύ δύσκολη. Γιατί και οι δύο βιώνουν ένα μεγάλο στρες, τόσο με τα παραπάνω που είπαμε, όσο και με άλλες καταστάσεις, που μπορεί να δυσκολέψουν ιδιαίτερα το πρώτο τρίμηνο. Επίσης, μπορούν και να δημιουργήσουν στρες και ανησυχία στους γονείς και να αναζητήσουν, πιθανόν, βοήθεια. Είναι αυτό που λέμε Baby Blues της μητέρας ή άλλες ψυχολογικές καταστάσεις που μπορεί να επιβαρύνουν την ήδη υπάρχουσα εξάντληση της και την αυξημένη κούραση. Το πρώτο διάστημα τα Blues αφορούν την ψυχολογική αστάθεια και τα άσχημα συναισθήματα, που μπορεί να βιώνει η μητέρα τον πρώτο καιρό και είναι απολύτως φυσιολογική αυτή η κατάσταση. Όπως και οι προηγούμενες καταστάσεις που αναφέραμε, έτσι και αυτή, πρέπει να την αναγνωρίσουμε και να την αντιμετωπίσουμε εν τη γένεση της, με την κατάλληλη υποστήριξη και βοήθεια.

Άλλα προβλήματα

Υπάρχουν βέβαια και άλλα προβλήματα, μικρότερα μεν συνηθισμένα δε, που αφορούν κυρίως δερματολογικά θέματα, όπως η νινίδα της κεφαλής, κάποια εξανθήματα όπως το τοξικό ερύθημα ή η νεογνική ακμή των βρεφών. Υπάρχουν πολλά θέματα που αφορούν τους γονείς, όπως ένα ανεξήγητο κλάμα του μωρού ή οι ασυνήθιστες ώρες του ύπνου. Με όλα αυτά μπορεί να προβληματιστείτε το πρώτο διάστημα. Εδώ θα ήθελα να πω, κλείνοντας το εισαγωγικό κομμάτι, τι δεν αποτελεί πρόβλημα. Γιατί ναι, εμείς οι γονείς, πολλές φορές πελαγώνουμε με αυτές τις καταστάσεις που προαναφέραμε. Κάποιες καταστάσεις είναι φυσιολογικές και δεν αποτελούν πρόβλημα. Είναι απόλυτα φυσιολογικές και είναι ουσιαστικά η ανάγκη του μωρού σας για συνεχή επαφή μαζί σας και συνεχή αγκαλιά με τον φροντιστή του. Καλό θα ήταν τον πρώτο καιρό της ζωής του μωρού, ο φροντιστής του να είναι το άτομο με το οποίο το μωρό μας θα νιώσει ψυχολογικά σταθερό και ασφαλές. Και θα πρέπει να υπάρχει, όσο το δυνατόν περισσότερο, ένα άτομο που συνήθως αυτό είναι η μαμά για το συγκεκριμένο διάστημα.

Τα μωρά δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά μέρας και νύχτας, αλλά μόλις κατανοήσουν ότι είναι μία φυσιολογική κατάσταση, ανακουφίζονται. Ας πάμε λοιπόν πρώτα να μιλήσουμε για τα σιτιστικά προβλήματα, που είναι πολύ συνηθισμένα. Φυσικά για τα μωράκια που τρέφονται με το μητρικό θηλασμό, είναι ό,τι καλύτερο μπορείτε να τους προσφέρετε. Από άποψη θρέψης και ανατροφής προσφέρει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, που πρέπει να πάρει το μωρό ανάλογα με τη φάση της ημέρας, ανάλογα με το αν είναι άρρωστο και ανάλογα με την ηλικία του. Επίσης, προσφέρει και άλλους παράγοντες όπως βιολογικούς και όλες τις ουσίες που χρειάζεται για να αναπτυχθεί σωστά και να ωριμάσει σωματικά και ψυχολογικά. Είναι, λοιπόν, η κατάλληλη τροφή για το μωρό σας. Για να θηλάσει όμως μία μαμά, πρέπει να έχει την κατάλληλη εκπαίδευση και την κατάλληλη στήριξη. Η εκπαίδευση καλό είναι να ξεκινάει από πριν τη γέννα. Καλό είναι οι μαμάδες να πηγαίνουμε και να παρακολουθούμε σεμινάρια θηλασμού, μαθήματα θηλασμού από γιατρούς, από συμβούλους θηλασμού, από διάφορες οργανώσεις, έτσι ώστε όταν έρθει η ώρα να πάρουν για πρώτη φορά το μωρό στο στήθος να είναι εκπαιδευμένες κατάλληλα. Εκτός από την ίδια τη μαμά και χρειάζεται να υπάρχει και η σωστή βοήθεια από σωστούς και ενημερωμένος επαγγελματίες υγείας. Αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να ξεκινήσει από το μαιευτήριο. Είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη έναρξη του θηλασμού σωστά. Το 95% μπορεί να θηλάσει επαρκώς το μωρό και να του προσφέρει όλα τα παραπάνω.

Πάμε , λοιπόν, στα σιτιστικά προβλήματα που αφορούν μωράκια που, για τον οποιοδήποτε λόγο δεν μπορούν ή δεν θέλουν οι μαμάδες τους να τα θηλάσουν και θρέφονται με υποκατάστατο του μητρικού γάλατος, δηλαδή μπιμπερό. Τα γάλατα αυτά, ειδικά τα τελευταία χρόνια, γίνεται μία προσπάθεια να προσομοιώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο το μητρικό γάλα. Αυτό φυσικά ποτέ δεν θα γίνει απόλυτα, αν και γενικά είναι πολύ βελτιωμένα σε σχέση με το παρελθόν, παρόλα αυτά για κάθε μωρό θα πρέπει να επιλέγεται το κατάλληλο γάλα. Υπάρχουν ειδικά γάλατα που αφορούν μωρά τα οποία έχουν μία πολύ σοβαρή δυσκοιλιότητα, μωρά που έχουν μία πιθανή αλλεργία ή ακόμα και επιβεβαιωμένη αλλεργία στο γάλα αγελάδας. Άρα το πρώτο που πρέπει να προσέξουμε σε αυτό το θέμα είναι η επιλογή του σωστού βρεφικού γάλακτος. Επίσης, οι γονείς θα πρέπει να εκπαιδευτούν στην σωστή αποστείρωση. Ύστερα θα πρέπει να μάθουν τη σωστή αποθήκευση του μητρικού γάλακτος και τη σωστή χορήγηση του. Κάθε ηλικία, δηλαδή, έχει συγκεκριμένη θηλή για το μπιμπερό. Υπάρχουν οι θηλές για τα πρόωρα μωρά, για τα μωρά μέχρι την ηλικία των 6 μηνών, για άνω των 6 μηνών και για άνω των 18 μηνών. Επίσης, καλό θα ήταν, το μωράκι σας να έχει σταματήσει το μπιμπερό, το πολύ στην ηλικία των 12 μηνών και να αρχίσει να πίνει με εκπαιδευτικό ποτηράκι. Επίσης, όταν κρατάτε το μωρό σας για να το ταΐζετε με ξένο γάλα, καλό είναι να μιμείστε τη διαδικασία του θηλασμού. Δηλαδή, το μωρό πρέπει να τρώει όχι σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, ανά δύο ή τρεις ώρες, αλλά όταν αυτό δείξει τα πρώτα σημάδια πεινάς και επιθυμίας για να φάει. Ακόμη, θα πρέπει να κρατιέται σε μία παρόμοια στάση με αυτή του θηλασμού, σαν αυτή του τηλεφώνου δηλαδή, σε θέση αγκαλιάς εναλλάσσοντας τις πλευρές, δεξιά και αριστερά. Τέλος, σημαντικό είναι να συζητάτε πάντα με τον παιδίατρο σας, για τη σωστή ποσότητα που θα πρέπει να τρώει ένα μωράκι, όταν μιλάμε για παιδιά που σχετίζονται με ξένο γάλα. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζεται ότι πάντα στο μπιμπερό θα πρέπει να υπάρχει ένα υπόλειμμα γύρω στα 20 με 30 ml γάλακτος.

Πάμε σε ένα άλλο θέμα που συζητήσαμε λίγο και στην αρχή. Είναι η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση. Συνήθως οφείλεται σε μία ανωριμότητα του κατώτερου οισοφαγικού σφικτήρα του μωρού, που επιτρέπει στο περιεχόμενο να παλινδρομεί. Αυτό, σε συνδυασμό με τις μεγάλες ποσότητες υγρών που παίρνουν τα παιδιά και το μικρό μήκος του οισοφάγου, οδηγούν σε πολύ συχνά επεισόδια αναγωγών. Όσο αυτό δεν προκαλεί προβλήματα απλά το παρακολουθούμε. Όταν λέμε σοβαρά προβλήματα εννοούμε πολύ έντονη ανησυχία του μωρού, ότι μπορεί, ίσως, να πάρει μία περίεργη στάση σώματος, όπως το να φέρνει το σώμα προς τα πίσω προκειμένου να μπορέσει να κατεβάσει το γάλα και να αναπνεύσει. Όταν δεν συνοδεύεται από απώλεια στο βάρος ή αναπνευστικά προβλήματα θεωρείται φυσιολογική κατάσταση. Μπορούμε να βοηθήσουμε το μωρό μας με το να το έχουμε αρκετή ώρα, μετά το γεύμα, σε όρθια θέση, είτε στον ώμο μας, είτε στο χέρι μας. Ύστερα κάνουμε μικρά χτυπηματάκια στην πλάτη και περιμένουμε, πάντα, το μωρό να ρευτεί. Είναι κάτι που το παρακολουθούμε και αν αλλάξει το συζητάμε με τον γιατρό μας.

Όσον αφορά τώρα τους βρεφικούς κολικούς επίσης είναι ένα πάρα πολύ συχνό πρόβλημα. Ουσιαστικά πρόκειται για μία έντονη ανησυχία και ένα έντονο ανεξήγητο κλάμα του βρέφους, που συμβαίνει κυρίως το πρώτο τρίμηνο της ζωής. Δεν έχει βρεθεί η ακριβής αιτιολογία γι’ αυτό. Πιθανολογείται η ανωριμότητα του γαστρεντερικού συστήματος στην προσαρμογή στις λειτουργίες ενός συστήματος. Μπορείτε να βοηθήσετε το μωράκι σας όταν έχει κολικούς. Κάποια μωρά βοηθιούνται πολύ από το λίκνισμα, από το κούνημα ή από το να τοποθετηθούν σε ένα μάρσιππο αγκαλιάς. Τώρα όσον αφορά στις φαρμακευτικές παρεμβάσεις, τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για τα προβιοτικά και τη βοήθεια που μπορεί να προσφέρουν στην ανακούφιση των κολικών. Ίσως είναι και η μόνη φαρμακευτική παρέμβαση που μπορεί να βοηθήσει στο πρόβλημα αυτό. Τέλος, για τους κολικούς, μεγάλο ρόλο παίζει η ηρεμία στο περιβάλλον και η ηρεμία του φροντιστή. Αν ο φροντιστής αρχίζει να εκνευρίζεται και να του δημιουργείται ένταση από το συνεχές κλάμα του μωρού, καλό είναι να δώσει το μωράκι στον άλλο φροντιστή, για να βοηθηθεί και ο ίδιος και το μωράκι φυσικά.

Όσον αφορά τώρα τα Baby Blues και την εξάντληση και την πιθανή κούραση της μαμάς, τον πρώτο καιρό μετά τη γέννα, αυτό είναι φυσιολογικό. Ενώ θα περιμέναν όλοι, η μαμά να πλέει σε πελάγη ευτυχίας, εκείνη μπορεί να είναι στεναχωρημένη ή να βιώνει πολύ έντονα κάποιες καταστάσεις, έχοντας άσχημα συναισθήματα για τον εαυτό της και το μωρό. Είναι μία απόλυτα φυσιολογική κατάσταση και αυτή, που θέλει στήριξη από το σύζυγο κυρίως και από το περιβάλλον. Η ίδια η μαμά πρέπει να καταλάβει ότι είναι μία φυσιολογική κατάσταση, αλλά και το περιβάλλον πρέπει να τη στηρίξει πρακτικά, να τη βοηθήσει τόσο με το μωρό όσο και ψυχολογικά. Πρέπει να της υπενθυμίζει ότι είναι μία παροδική κατάσταση και θα περάσει και θα ευχαριστηθεί το μωρό της περισσότερο τον επόμενο καιρό. Άλλες καταστάσεις που θα χρειαστούν λίγο, ίσως, τη βοήθεια του γιατρού σας, είναι οι δερματολογικές καταστάσεις. Όπως, για παράδειγμα,  μία πιθανή δερματίτιδα στην περιοχή της πάνας που λέγεται παράτριμμα, ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει στο πώς να περιποιηθείτε την περιοχή και πώς να την αντιμετωπίσετε, πώς θα περιποιηθείτε το κεφαλάκι του μωρού και το σώμα του μωρού ή ένα πιθανό εξάνθημα που μπορεί να βγάλει. Γενικά αν προκύψουν άλλα θέματα, δερματολογικά ή παθολογικά, που σας προβληματίζουν, είναι μία περίοδος που σίγουρα πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια του ειδικού, δηλαδή του παιδιάτρου σας. Ας πάμε να ξεκινήσουμε λιγάκι τις ερωτήσεις.