«Ήμουν τόσο ευτυχισμένη που θα μοιραζόμουν με το παιδί μου αυτό το τόσο όμορφο νέο! Σε λίγους μήνες θα ερχόταν στο σπίτι το αδερφάκι του και ήθελα τόσο πολύ να τα πάνε καλά οι δυο τους. Επομένως αποφάσισα χθες, εκεί που παίζαμε, να του πω το χαρμόσυνο νέο. Ομολογώ ότι την αντίδρασή του δεν την περίμενα καθόλου. Συνοφρυώθηκε, γύρισε προς το μέρος μου και μου είπε: «Μα γιατί; Το χρειαζόμαστε τώρα αυτό το μωρό μέσα στα πόδια μας;» Έμεινα άφωνη για μερικά δευτερόλεπτα και μετά προσπάθησα να αλλάξω θέμα συζήτησης, αφού ήμουν εντελώς απροετοίμαστη για μια τέτοια αντίδραση. Του είπα, λοιπόν, να το ξανασυζητήσουμε το απόγευμα που θα γυρίσει ο μπαμπάς. Είναι ξεκάθαρο ότι ζήλεψε και δεν ξέρω πώς να διαχειριστώ μόνη μου αυτό το συναίσθημα. Δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να νιώσει έτσι άσχημα το παιδάκι μου».
(Νεφέλη, 35 ετών)
Πράγματι, στο παραπάνω απόσπασμα, ο μικρός μας φίλος φαίνεται να μην είδε και τόσο θετικά τον επικείμενο ερχομό του μωρού. Για την ακρίβεια, ένιωσε ζήλια η οποία εκδηλώθηκε με μια αποστροφή για το νέο μέλος της οικογένειας. Είναι, όμως, τόσο κακό να νιώθει έτσι το παιδί μας για το αδερφάκι του;
Η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό και υγιές συναίσθημα που εκδηλώνεται γύρω στους 15 μήνες ζωής του παιδιού. Είναι το διάστημα εκείνο όπου το βρέφος ξεκινάει να παρατηρεί, να διακρίνει και να αντιλαμβάνεται τις διαφορές. Επομένως, τότε είναι σε θέση να συγκρίνει τις διάφορες καταστάσεις που συμβαίνουν γύρω του. Το συναίσθημα αυτό κορυφώνεται ανάμεσα στα 3 και στα 5 έτη, γιατί σε εκείνη την ηλικία το νήπιο έχει μια σχετική αυτονομία, ενώ παράλληλα εξακολουθεί να νιώθει την ανάγκη για προστασία από τη μητέρα του. Από τα 6 έτη και μετά, το συναίσθημα της ζήλιας φθίνει κι αυτό συμβαίνει γιατί ξεκινάει η σχολική ζωή του παιδιού, νιώθει ακόμα πιο αυτόνομο και αρχίζει να συνάπτει τις πρώτες φιλίες με συνομήλικούς του, αποκτώντας και μια νέα ιδιότητα (φίλος) σε ένα νέο περιβάλλον.
Βασική πηγή του συναισθήματος της ζήλιας των μικρών παιδιών είναι ο φόβος τους ότι θα χάσουν την αγάπη των γονιών τους, επειδή ουσιαστικά είναι αναγκασμένα να «μοιραστούν» τους γονείς τους με ένα δεύτερο παιδί και παύουν, πλέον, να μονοπωλούν το ενδιαφέρον τους. Έτσι, λοιπόν, το πρωτότοκο παιδί μπορεί να νιώθει ότι υπολείπεται. Όλα αυτά ενδέχεται να τα δείχνει ξεκάθαρα ή να τα βιώνει πιο «ενδόμυχα».
Οι εκδηλώσεις αδελφικής ζήλιας αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας υγιούς και φυσιολογικής οικογενειακής ζωής, γι’ αυτό είναι καλό να αντιμετωπίζονται ως μια λογική εξέλιξη στη σχέση των ανθρώπων και κυρίως των αδερφιών.
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, πως η στάση των γονιών θα καθορίσει τη διάρκεια και την ένταση αυτής της ζήλιας. Πιο συγκεκριμένα, οι γονείς χρειάζεται να συζητήσουν με το παιδί που ζηλεύει και να απαντήσουν στις ανησυχίες του, οι οποίες σχετίζονται με τον επικείμενο ερχομό του μωρού. Επίσης, είναι σημαντικό να του εξηγήσουν ότι θα εξακολουθούν να το αγαπούν το ίδιο και μετά τον ερχομό του νέου μέλους. Έτσι, θα ομαλοποιήσουν αυτήν τη μετάβαση για το πρωτότοκο παιδί τους και θα το βοηθήσουν να υπο(από)δεχτεί με πιο θετική διάθεση το αδερφάκι του.
Κωνσταντίνα Παν. Αρβανίτη, MSc Παιδοψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
